NOWORODEK – w etapach rozwoju dziecka, jest pierwszym etapem OKRESU NIEMOWLĘCTWA. Okres noworodkowy stanowi więc PIERWSZY MIESIĄC ŻYCIA małego człowieka. Jest to czas, w którym dziecko bardzo dużo śpi i bardzo dużo je. Patrzenie na świat nie zajmuje mu wiele czasu, niemniej każde SPOSTRZEŻENIE (czyli połączenie odbioru bodźców wzrokowych oraz bodźców pochodzących z innych zmysłów – więcej na stronie: ROZWÓJ WZROKU DZIECKA), jest już skrzętnie magazynowane w mózgu i stanowi podstawę do późniejszego – całościowego OBRAZU ŚWIATA.

    Opierają się na pracy N.C. Barraga i M. Collins, można określić, że noworodek wykazuje zainteresowanie NIEKTÓRYMI bodźcami wzrokowymi. Przede wszystkim reaguje na światło. To właśnie ŚWIATŁO jest pierwszym bodźcem wzrokowym, odbieranym przez noworodka. Należy również powiedzieć, że dla wielu osób z poważną dysfunkcją wzroku lub po uszkodzeniu oka, widzenie światła – już jest widzeniem. Jest to ważna informacja w kwestii zburzenia stereotypów i powszechnego wyobrażenia o widzeniu – na ogół, widzenie kojarzy się z widzeniem wyraźnym (ewentualnie potrzeba noszenia okularów) lub niewidzeniem w ogóle. W rzeczywistości  jest wiele poziomów i sfer widzenia, gdzie za widzenie pełne uważa się korzystanie ze wzroku w okolicach 100% (100%  do 80%). Kiedy widzenie jest słabsze, zalicza się je do kolejnych stopni: niedowidzenia, słabowidzenia, słabowzroczności głębokiej (ślepota umiarkowana), wyłącznie poczucia światła, a dopiero u osób nie reagujących na światło, mówi się o ślepocie całkowitej.

Wracając jednak do rozwoju wzroku noworodka, dziecko reaguje przede wszystkim na światło – dziecko zamyka oczy w kontakcie z jasnym światłem, a w ciemności szeroko je otwiera. Zainteresowanie światłem jest na tyle duże, że zwraca głowę w kierunku światła, jasnych przestrzeni, błyszczących przedmiotów i migających świateł (miganie ma być łagodne). Światło staje się tu prekursorem widzenia koloru – kolorowe światła pozwalają na zapisanie w mózgu już bardzo małego dziecka, wiedzy o widzeniu kolorów. Noworodek nie widzi kolorów na przedmiotach, ale może zobaczyć kolory w światłach, a dokładniej, tylko kilka z nich: żółty, pomarańczowy, czerwony, zielony, turkus, niebieski, seledynowy, purpurowy. 

Występuje również reakcja na „nieświecące” przedmioty – przykładowo, jeżeli na wprost oczu noworodka pojawi się obiekt (zabawka kontrastowa, twarz opiekuna itp.), dziecko przerywa wykonywaną czynność (np. ssanie) i nieruchomieje. Z reguły rodzice i opiekunowie interpretują tę reakcję jako „rozpoznanie” ze strony dziecka. Maluch jednak, ma bardzo obniżoną ostrość wzroku, przez co noworodek nie ma możliwości: po PIERWSZE dokładnego zobaczenia obiektu, a po DRUGIE rozpoznania go (mózg nie nauczył się jeszcze rozpoznawać, ze względu na małą ilość doświadczeń wzrokowych w życiu prenatalnym). Dużo większe doświadczenie w rozpoznawaniu, noworodek ma w zakresie słuchu i bodźców słuchowych. Dziecko słyszy bowiem w okresie prenatalnym. Prędzej więc noworodek rozpozna matkę po głosie, niż po rysach twarzy. Będzie również pozytywnie reagował na dźwięki, które słyszał w okresie prenatalnym, przykładem może być dźwięk odkurzacza lub suszarki – jeśli mama w ciąży często odkurzała lub suszyła włosy, noworodek, a później niemowlę będzie się uspokajało słysząc znajomy dźwięk. W przypadku widzenia tak nie jest. Jedyne, co dziecko mogło widzieć w życiu prenatalnym, to blada, słaba jasność poprzez powłoki brzuszne, jednak być może jest to bardziej domniemanie, niż udowodniona zależność. Noworodek więc, dopiero UCZY SIĘ WIDZIEĆ , dlatego widzi na odległość od 15 do 40 cm, przy czym najlepszą odległością (ze względu na niską ostrość wzroku) jest około 21 cm. Opierając się znów na pracy G. Butterworth (1997), można zaznaczyć, że noworodki skupiają wzrok na obrzeżach (konturach) pokazywanych im przedmiotów, a pod wpływem ruchu tego przedmiotu, przenoszą spojrzenie ku środkowej części pokazywanego obiektu. Patrząc więc na twarz, noworodek nie skupi się na nosie i oczach, lecz na konturach całej głowy, zabawki itp. Jednocześnie, noworodek potrafi odróżnić jednolitą – jasną powierzchnię od powierzchni biało – czarnej. Dlatego dla malucha w pierwszym miesiącu życia, najlepszymi zabawkami są przedmioty lub płaszczyzny z mocno kontrastującymi pasami, kratami lub różnymi figurami geometrycznymi. Bardzo ciekawe dla noworodka są również różnorakie błyszczące i odblaskujące przedmioty. 

W zakresie umiejętności patrzenia, noworodek jest w stanie śledzić obiekt lub światło, ale tylko wtedy, gdy ruch odbywa się w centralnym miejscu pola widzenia (wprost naprzeciwko malucha). Ponadto, ruch musi być spokojny i bardzo powolny.

Zapraszamy do kolejnego działu: Rozwój wzroku niemowlęcia.

Kontakt z nami – e-mail:  mamotato@onet.eu

Facebook – dołącz do nas – jesteśmy na Facebooku jako Mamotatopokazmi   oraz na naszym profilu, jako Doświadczalnia Świata.