Działania, zabawy i zajęcia plastyczne rozwijają widzenie i percepcję wzrokową – grafika

Rozwój percepcji wzrokowej jest zależny od rozwoju wzroku i widzenia. Rozwój wzroku i widzenia, zależny jest znów od bodźców wzrokowych docierających do oczu – odbieranych, przetwarzanych i uczonych przez mózg.

Proces widzenia jest więc bardzo złożonym procesem psychicznym, w którym podstawą są  bodźce wzrokowe oraz ich jakość – od ich jakości uzależniona jest jakość rozwoju widzenia i percepcji wzrokowej. Dodatkowymi czynnikami budującymi wiedzę o przedmiocie są informacje z innych zmysłów (słuchowe, dotykowe, zapachowe, smakowe), ale to bodźce wzrokowe przede wszystkim, budują widzenie i pozwalają na rozwój wzroku. Czym więc są bodźce wzrokowe i gdzie można je zaklasyfikować? Określając najprościej, bodźce wzrokowe są to bodźce wizualne. Wizualność natomiast, jest domeną PLASTYKI oraz wszelkich DZIAŁAŃ PLASTYCZNYCH. Tu nasuwa się znów kolejne pytanie: czym jest plastyka i czym są działania plastyczne. W tym miejscu należy pozbyć się wszelkich stereotypów dotyczących plastyki i jej zakresu. Należy zapomnieć o lekcjach plastyki w szkole, o dostępnej nam definicji sztuk plastycznych oraz odbieranych przez nas wszelkich działaniach plastycznych. Powodem takiego zatarcia schematów i stereotypów jest całkowite przewartościowanie znaczenia plastyki, w kontekście rozwoju widzenia – będącej ważnym, a w przypadku problemów wzrokowych dzieci słabowidzących od urodzenia – nawet niezbędnym czynnikiem kształtującym wzrok, widzenie oraz percepcję wzrokową dzieci, a przez to później dorosłych ludzi. Nie chodzi oczywiście o zanegowanie lub odrzucenie standardowego pojmowania znaczenia plastyki i działań plastycznych. Należy jednak dostrzec, że plastyka – jako czynnik generujący bodźce wzrokowe –  może znacząco przyczynić się do rozwoju wzroku i percepcji wzrokowej.

W potocznym i stereotypowym rozumieniu plastyki (np. w szkole), służy ona do ćwiczeń manualnych, dążących do rozwoju umiejętności artystycznych i kształtowania talentu plastycznego. Plastyka i sztuki plastyczne utożsamiane są więc z rysowaniem, malowaniem, rzeźbieniem i wszystkim tym, co służy rozwijaniu talentu plastycznego, manualności. Na dalszym planie natomiast jest fakt, że plastyka i wszelkie  działania plastyczne opierają się na zasadach i prawidłach wizualnych: wiedzy o kolorach i związanych z nimi współzależnościach, wiedzy o kresce, plamie, przestrzeni, funkcjonowaniu przestrzeni i w przestrzeni, oddziaływaniu światła, wizualności multimedialnej oraz wielu innych. Znajomość oraz stosowanie  zasad plastycznych, ma za zadanie bezpośrednio wpłynąć na odbiór wizualny i dotarcie głównie poprzez zmysł wzroku – do widza (choć oczywiście inne zmysły również mogą być zaangażowane). Plastyka działa więc bezpośrednio na zmysł wzroku człowieka – poprzez zasady i prawidła wizualne tworzy bodźce wzrokowe, które bezpośrednio wpływają na proces rozwoju wzroku, widzenia i percepcji wzrokowej. 

Plastykę, działania plastyczne i zabawy plastyczne można więc bezpośrednio wykorzystać do rozwoju wzroku i widzenia dzieci, a szczególnie względem dzieci niedowidzących i słabowidzących. 

Analizując rozwój wzroku człowieka (warto zapoznać się ze stroną: Rozwój wzroku dziecka – kliknij tutaj), okazuje się, że kolejne etapy rozwoju wzroku, opierają się na kolejnych bodźcach wzrokowych – możliwych do zinterpretowania i nauczenia przez ciągle uczący się mózg dziecka. Idąc jeszcze dalej, w kwestii kształcenia wzroku, widzenia oraz percepcji wzrokowej, plastyka i działania plastyczne generują bodźce wzrokowe – niezbędne do rozwoju wzrokowych funkcji poznawczych.

Wniosek jest jeden, choć dla wielu zaskakujący: ODPOWIEDNIE DZIAŁANIA, ZABAWY I ZAJĘCIA PLASTYCZNE, ROZWIJAJĄ WIDZENIE I PERCEPCJĘ WZROKOWĄ DZIECI.

PLASTYKĄ oraz DZIAŁANIAMI PLASTYCZNYMI, będą więc w takim znaczeniu wszelkie czynności wizualne, manualne oraz multimedialne – generujące odpowiednie do wieku oraz rozwoju widzenia bodźce wzrokowe, pobudzające dziecko do patrzenia, spostrzegania i rozwoju opierającego się na widzeniu i percepcji wzrokowej, a także zachęcające do działań rozwijających koordynację oko – ręka oraz współdziałanie i rozwój ogólno sensoryczny. 

W zależności od wieku będą to więc:

NOWORODEK I NIEMOWLĘ  – w tym najwcześniejszym czasie, działania plastyczne, to przede wszystkim pokazywanie dziecku odpowiednich bodźców wzrokowych, form wizualnych, zabaw i zabawek. Dopiero pod koniec wieku niemowlęcego, dziecko zaczyna interesować się samodzielnym tworzeniem (maluje i rysuje bazgroty). Chcąc wykorzystać plastykę do rozwoju widzenia dziecka w pierwszym roku życia, należy zwrócić uwagę na:

—– delikatne ŚWIATŁA – zarówno białe, jak też kolorowe (kolorowe światło, jako prekursor widzenia barw), oraz związane z nimi świecące zabawki – noworodek zwraca uwagę przede wszystkim światło, a ostrość wzroku dziecka jest bardzo niska (widzi ogólne kształty na odległość ok. 25 cm). Kolorowe światełka (np. światełka na druciku multicolor na baterie) w pokoju dziecka, to budowanie wrażliwości na kolor. Jeżeli światełka będą delikatne i powiesimy je odpowiednio wysoko, staną się ogromną atrakcją dla dziecka, a nie będą stanowiły zagrożenia dla rozwijającego się wzroku. 

W przypadku  problemów wzrokowych dziecka już od urodzenia, kolorowe światła są szczególnie ważne dla rozwoju widzenia. W wielu trudnych sytuacjach wzrokowych, takich jak np. zmętnienie rogówek u dzieci, zaćma wrodzona oczekująca na usunięcie lub delikatna zaćma nie usuwana (lekarze zadecydowali o jej nie operowaniu), rozwój widzenia tuż po osunięciu zaćmy, różnorakie wady oczu, kłopoty z nerwami wzrokowymi i wiele innych schorzeń, kolorowe światła są bardzo ważne – mogą budować widzenie, pomimo fizycznej przeszkody w oku, wad wrodzonych lub nieprawidłowości na dnie oka. 

Więcej o butelkach świetlnych – lampionach : www.folksmolk.cba.pl – kliknij tutaj

—– zabawki i pomoce wykonane z KOLOROWYCH, BŁYSZCZĄCYCH I POŁYSKUJĄCYCH MATERIAŁÓW.  Szczególnie ważne są  kolorowe figury geometryczne oraz proste kształty. Tak przygotowane zabawki są najlepiej zauważane przez niemowlę, pozwalają na ukonkretnienie spostrzeżeń, rozwój percepcji wzrokowej oraz pierwszą edukację. Niemowlęta interesują się bardzo prostymi formami geometrycznymi o wyraźnych – kontrastujących kolorach, z elementami błyszczącymi lub połyskującymi. Takie formy wizualne są dla nich najlepiej widoczne i percepcyjnie ciekawe. Zabawki takie można wykonać samodzielnie (przy pomocy pasteli, farb, sreberek, złotek i innych ciekawych materiałów) lub można zamówić gotowe – odpowiednio przygotowane plansze.

Więcej o planszach – kształtach geometrycznych – kliknij tutaj.

W przypadku problemów wzrokowych  (niedowidzenie, słabowidzenie różnego pochodzenia, wady wzroku), zabawki z kolorowych i błyszczących materiałów oraz bardzo proste figury i formy geometryczne, są niezbędne – pozwalają na wykorzystanie oraz rozwój, nawet bardzo słabego widzenia. Zabawy wspomagające wzrok, wymagają najprostszych form wizualnych i odpowiednio widocznych materiałów (kontrasty kolorystyczne, czerń i biel, błyszczenie). Dodatkowo, można takie zabawki oświetlać, w przypadku bardzo słabego widzenia lub intensywnej rehabilitacji wzrokowej. 

—– Odpowiednio przygotowane zabawy i zajęcia plastyczne dla niemowląt. Zabawy i zajęcia plastyczne dla tak małych dzieci powinny być odpowiednio przygotowane – konieczne są właściwe materiały i narzędzia plastyczne. Tylko wtedy, gdy zabawa będzie przygotowana odpowiednio do wieku, będzie mogła wpłynąć na rozwój widzenia i percepcji wzrokowej. Zabawy i zajęcia plastyczne są rozwijające dla każdego dziecka, wpływają na rozwój widzenia, percepcji wzrokowej, manualności, koordynacji oko – ręka. Mają również nieocenioną rolę emocjonalną, ponieważ pozwalają dziecku na skoncentrowanie się na jednej czynności oraz na wyciszenie i uspokojenie wewnętrzne.

W przypadku dzieci z problemami wzrokowymi, zabawy i zajęcia plastyczne mogą bardzo pomóc w uzupełnieniu terapii wzroku i rozwijaniu widzenia u dzieci z problemami wzrokowymi. Nawet do bardzo słabego widzenia, można dopasować odpowiednie narzędzia i materiały plastyczne. Działalność twórcza niemowląt, możliwość samodzielnego rysowania, trzymania narzędzia plastycznego, pozostawianie śladu na czystej kartce, to rozwój widzenia, skupienia wzroku na szczególe, rozwój koordynacji oko – ręka,kształcenie chwytu i celowości ruchu. Można wymieniać jeszcze bardzo długo – aby dowiedzieć się więcej, należy przejść do strony poświęconej plastyce dla niemowląt:

więcej o przygotowaniu zabaw plastycznych dla niemowląt w dziale: PLASTYKA DLA NIEMOWLĄT – kliknij tutaj.

 

ROCZNIAK, DWULATEK I TRZYLATEK –  w tych kilku pierwszych latach życia, dzieje się najwięcej w rozwoju wzroku,  wtedy też działania plastyczne,  mogą najwięcej zdziałać i mają największe znaczenie rozwojowe, wzrokowe i manualne. Dziecko potrafi już trzymać narzędzia do malowania lub rysowania, a  w przedziale wiekowym dwulatka i trzylatka, dziecko wie co rysuje/maluje/”lepi” i potrafi to określić. Ale same zabawy i zajęcia plastyczne, to nie wszystko, działania plastyczne, powinny pojawiać się też w innych sferach codzienności. Należy więc zwrócić uwagę na:

—– KOLOROWO I ŚWIECĄCO – dbajmy o to, aby w pokoju dziecka, lub miejscu jego zabaw, było kolorowo i świecąco. Obecnie modne są puste, białe przestrzenie, białe lub jasne meble, puste ściany – ZMIEŃMY TO! Dziecko do rozwoju widzenia, spostrzegawczości i percepcji wzrokowej potrzebuje kolorów! Dbajmy o kolorowe meble i dywaniki, wprowadzajmy różne wzory: kraty, pasy, kwiaty, wzory geometryczne – to wszystko generuje bodźce wzrokowe, zmusza do patrzenia i spostrzegania, buduje pamieć wzrokową oraz tak potrzebną później kreatywność i wyobraźnię.

W przypadku problemów wzrokowych, wad wzroku, niedowidzenia, słabowidzenia, dbajmy o odpowiednie oświetlenie pokoju dziecka. To niezwykle ważne – kolorowe światła umieszczone w różnych częściach pokoju, pomagają w ćwiczeniu patrzenia w dal, mogą stymulować dziecko do bardziej swobodnego i samodzielnego przemieszczania się, oglądania i spostrzegania. Obecnie można kupić tak wiele różnorakich sprzętów i zabawek oświetleniowych, że naprawdę jest z czego wybierać, więc nie bójmy się i wybierajmy! Często spotykamy się z obawą ze strony rodziców – czy aby światła nie zaszkodzą – a kiedy ustawiamy choinkę raz w roku i świecimy światełka, to czy wtedy ktoś się nad tym zastanawia? Czy ktoś narzeka? Co więcej – uważamy ten czas, za najpiękniejszy w roku – dlaczego więc, nie chcemy stworzyć dla dziecka całego pięknego roku??? Dla dzieci widzących prawidłowo, wybierajmy delikatne światełka na baterię, najlepiej multikolor, jeżeli przywiesimy je wysoko na suficie, nie będą zbyt intensywne, aby rodzic miał się martwić. Dla dzieci z problemami wzrokowymi, wybierajmy intensywność kolorowych świateł potrzebną do stymulowania wzroku, w zależności od stopnia niedowidzenia lub rodzaju problemów wzrokowych.  Dobrze jest ustalać potrzebną intensywność oświetlenia z lekarzem prowadzącym i/lub terapeutą wzroku.

—— ODPOWIEDNIE ZABAWKI – wykonujmy lub kupujmy zabawki budujące kreatywność, rozwijające zmysły, obserwację i  spostrzegawczość. Pokazujmy dzieciom, jak budujemy zabawki z pudeł, składajmy domki i samochody, klejmy taśmą i pozwalajmy obserwować oraz pomagać i odtwarzać czynności – to bardzo ważne. Pamiętajmy, że dla najmłodszych dzieci, najprostsze zabawki, budowle z kartonów, często są najbardziej atrakcyjne, a jeżeli konstrukcja jest odpowiednio duża świetnie bawi się kilkoro dzieci!

Pozwalajmy dzieciom na samodzielne dekorowanie kartonowych zabawek i budowli. Taka zabawa rozwija koordynację oko – ręka, widzenie, spostrzeganie, koncentrację wzroku na szczególe, manualność, kreatywność i wyobraźnię oraz wiele innych umiejętności.

Butelki, pudła, kartonowe samochody, przejrzyste tunele i inne proste zabawki, o których piszemy na stronie i w całym programie „Mamo, Tato – Pokaż mi!” , są bardzo ciekawe dla dzieci i niezwykle  rozwijające. Najprostsze zabawki manualno – wzrokowe rozwijają widzenie, spostrzeganie oraz różne umiejętności motoryczne.  Wiele z nich można wykonać samodzielnie, jeśli nie potrafimy – można zamówić – są już dostępne.

Więcej o przejrzystych tunelach – kliknij tutaj

—– KONSTRUUJMY Z GOTOWYCH ZABAWEK – w ten sposób pobudzamy dziecko do obserwowania, spostrzegania i rozwijania pamięci wzrokowej – maluchy chcą zapamiętać tak ciekawe czynności. Budujemy również plastyczność i elastyczność myślenia dziecka. Pokazujemy mu różne wyjścia z sytuacji oraz , że należy przekraczać utarte schematy. Pobudzamy do obserwacji, oglądania, samodzielnego składania i konstruowania.

—– Odpowiednio przygotowane zabawy i zajęcia plastyczne dla roczniaka,  dwulatka i trzylatka. Zabawy i zajęcia plastyczne dla dzieci w tym przedziale wiekowym powinny być odpowiednio przygotowane – konieczne są właściwe materiały i narzędzia plastyczne. Tylko wtedy, gdy zabawy będą przygotowane odpowiednio do wieku, mogą wpłynąć na rozwój widzenia i percepcji wzrokowej. Każde zabawy i zajęcia plastyczne – dla wszystkich dzieci, powinny być profesjonalnie przygotowane – w odnośnikach poniżej, podajemy dokładne informacje, które pozwolą każdemu rodzicowi odpowiednio je zorganizować.

Zabawy i zajęcia plastyczne mogą bardzo pomóc w terapii wzroku i rozwijaniu widzenia u dzieci z problemami wzrokowymi, ponieważ nawet do bardzo słabego widzenia, można dopasować odpowiednie narzędzia i materiały plastyczne. Szczególnie ważne jest, że u roczniaka, dwulatka i trzylatka, zabawy i zajęcia plastyczne, mogą bardzo pomóc w rozwoju widzenia, percepcji wzrokowej oraz funkcji manualnych, ponieważ jest to czas najintensywniejszego rozwoju w zakresie widzenia i motoryki. Aby dowiedzieć się więcej o zabawach i zajęciach plastycznych dla roczniaka, dwulatka i trzylatka, należy przejść do kolejnych artykułów :

więcej o przygotowaniu zabaw plastycznych dla rocznika w dziale: PLASTYKA DLA ROCZNIAKA – kliknij tutaj.

więcej o przygotowaniu zabaw plastycznych dla dwulatka w dziale: PLASTYKA DLA DWULATKA – kliknij tutaj.

więcej o przygotowaniu zabaw plastycznych dla trzylatka w dziale: PLASTYKA DLA TRZYLATKA – kliknij tutaj.

Dodatkowo, dbajmy o: KOLOROWE FORMY PŁASKIE, wszelkie KOLOROWE ORAZ JEDNOBARWNE FORMY PRZESTRZENNE, MATERIAŁY ORAZ DZIAŁANIA PLASTYCZNE dostosowane do wieku i możliwości wzrokowo – percepcyjnych dziecka, MULTIMEDIA WIZUALNE oraz wszystko to, co poprzez wizualny przekaz DOCIERA DO OCZU, A PRZEZ TO DO MÓZGU. Plastyka i działania plastyczne , bezpośrednio przyczyniają się do ROZWOJU WZROKU I WIDZENIA, ROZWOJU PERCEPCJI WZROKOWEJ, KOORDYNACJI OKO – RĘKA, MANUALNOŚCI, GRAFO-MOTORYKI, NAUKI CZYTANIA I PISANIA, BYSTROŚCI ORAZ INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ.  

Działania plastyczne oraz działania o charakterze plastycznym – przedstawione w Doświadczalniach Świata Programu „Mamo, Tato – Pokaż mi!”, zostały stworzone przez rodziców – pedagogów plastyki. Należy pozbyć się stereotypowego myślenia o działaniach plastycznych, aby w „banalnych” zabawach dla dzieci dostrzec ogromne znaczenie plastyki w rozwoju wzroku dzieci. Działaniami plastycznymi bowiem będą zarówno: rysowanie, malowanie i lepienie (standardowe i znane zabawy plastyczne), ale również (a może przede wszystkim – w przypadku najmniejszych dzieci): zabawa szeleszczącą i odblaskującą folią, oświetlanie odblasków szkolnych, czy wykonywanie zabaw i zabawek z tektury i plastikowych butelek… Zapraszamy do przeglądania strony, zapoznawania się z zabawami i dostrzeżenia ogromnej roli plastyki w rozwoju dzieci!

Zapraszamy do kolejnego działu: DOŚWIADCZALNIA ŚWIATA I: NOWORODKI I NIEMOWLĘTA

Kontakt z nami – e-mail:  mamotato@onet.eu

Facebook – dołącz do nas – jesteśmy na Facebooku jako Mamotatopokazmi   oraz na naszym profilu, jako Doświadczalnia Świata.